"Στολισμοί κεφαλής"

Το Μουσείο Μπενάκη, στο πλαίσιο της συστηματικής προσπάθειάς του να συμβάλει στη γνωριμία του ελληνικού κοινού με τους πολιτισμούς του κόσμου, οργανώνει την έκθεση Στολισμοί Κεφαλής. Ενθύμια ταξιδιών από λαούς της Ανατολής, με αντικείμενα από τη συλλογή της Ιωάννας Κουτσουδάκη, η οποία φιλοξενείται στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου, από τις 14 Απριλίου έως τις 9 Μαΐου του 2010.


Οι στολισμοί κεφαλής που παρουσιάζονται στην έκθεση, συνελέγησαν από την Ιωάννα Κουτσουδάκη σε διάστημα τριάντα ετών, ως ενθύμια των ταξιδιών της στην Ασία.

Ως επί το πλείστον, αποτελούν βασικά εξαρτήματα της παραδοσιακής ένδυσης που προσδιορίζει συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι είτε κατοικούν είτε μετακινούνται σε διαφορετικές χώρες της Μέσης Ανατολής, της κεντρικής, της νότιας και της νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ δεν λείπουν αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιούνται σε πιο σύγχρονα περιβάλλοντα.

Ωστόσο, καταχρηστικά έστω, περιελήφθησαν κάποια αντικείμενα προερχόμενα από χώρες της βορειοανατολικής Αφρικής, είτε για να αναδειχθεί η σημασία της μετακινήσεως των πληθυσμών, είτε λόγω του ενδιαφέροντος των εκθεμάτων αυτών.

Πιο συγκεκριμένα, τα αντικείμενα που επελέγησαν να εκτεθούν έχουν συλλεγεί στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, την Υεμένη, το Ομάν, το Ιράν, την Τουρκία, την Κεντρική Ασία, την Ινδία, το Πακιστάν, το Θιβέτ, την Κίνα, το Μιανμάρ (Βιρμανία), το Βιετνάμ, το Λάος, την Καμπότζη, την Ταϊλάνδη και την Ινδονησία. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, η συλλέκτρια προμηθεύτηκε τα αντικείμενα εκτός του περιβάλλοντος δημιουργίας τους, δηλαδή σε αγορές, παζάρια ή παλαιοπωλεία άλλων χωρών.


Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για σπάνια και μοναδικά καπέλα, φέσια, ψάθες, παιδικούς σκούφους, φερετζέδες, στέφανα γάμου, διαδήματα, στέμματα, καρφίτσες και άλλα ποικιλόμορφα σε υλικό και σχήμα καλύμματα και στολίσματα του κεφαλιού. Είναι μοναδικά κατά κυριολεξία, όχι μόνο επειδή είναι χειροποίητα και διαφέρουν ακόμα και τα όμοια μεταξύ τους αντικείμενα, αλλά και επειδή υπάρχουν για να ορίσουν τη μοναδικότητα των χρηστών τους.

Ο τρόπος κάλυψης και στολισμού του σώματος και του κεφαλιού ορίζει σε μεγάλο βαθμό τον άνθρωπο και τη θέση του εντός της κοινωνίας του. Ορίζει επίσης σήμερα τη θέση της κοινωνίας αυτής στον κόσμο, σηματοδοτώντας τη διαφορετικότητά της ως εθνοτικής ομάδας, εθνότητας ή μειονότητας.

Ιδιαίτερα στις παραδοσιακές κοινωνίες, η χρήση αυστηρά προκαθορισμένων εξαρτημάτων, χρωμάτων, διακοσμητικών ή συμβολικών στοιχείων στην ένδυση υποδεικνύει την οικογενειακή κατάσταση, την ηλικία, το φύλο ή την κοινωνική θέση εκείνου που την φέρει.

Όσον αφορά τον στολισμό της κεφαλής ειδικότερα, τα υλικά κατασκευής αποκαλύπτουν τα επίπεδα παραγωγής και την τεχνογνωσία των δημιουργών τους, τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών, τις ενδυματολογικές ανάγκες προσαρμογής στο φυσικό περιβάλλον, τις αισθητικές τους προτιμήσεις καθώς και στοιχεία της κοινωνικής τους οργάνωσης.

Πιο συγκεκριμένα, κάποια αντικείμενα είναι φτιαγμένα για να προσδιορίζουν τον χρήστη τους σε καθημερινή βάση, ενώ άλλα έχουν εξειδικευμένη χρήση, δηλαδή φοριούνται στο πλαίσιο εορταστικών ή άλλων τελετουργικών εκδηλώσεων· ειδικότερα σε γάμους, τελετές μύησης νέων ή προσκυνήματα.


Η ποικιλία των αντικειμένων αποδεικνύει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και της πολιτιστικής της διάστασης, καθώς αναδεικνύει μοναδικά στοιχεία ιστορίας και αισθητικής. Πρόκειται για ‘ισχυρά’ αντικείμενα, υπό την έννοια ότι παράγουν σημαντικές δημιουργικές και κοινωνικές συνδηλώσεις σε σχέση με τους ανθρώπους που εκπροσωπούν.

Η έκθεση συνοδεύεται από ομότιτλη έκδοση με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Περιλαμβάνει σύντομο χαιρετισμό της ενδυματολόγου Ιωάννας Παπαντωνίου, εισαγωγικό κείμενο της επιμελήτριας Σοφίας Χανδακά, καθώς και ένα διήγημα-δώρο του γνωστού λογοτέχνη και ακαδημαϊκού Αντόνιο Ταμπούκι προς την Ιωάννα Κουτσουδάκη.
Στο πνεύμα της έκθεσης, την Πέμπτη 22 Απριλίου, οι επισκέπτες του εστιατορίου θα έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν γεύσεις από την Ταϊλάνδη.


Συντελεστές της Έκθεσης
Επιμέλεια-Κείμενα: Σοφία Χανδακά
Σχεδιασμός: Παύλος Θανόπουλος
Υπομνηματισμός: Ιωάννα Κουτσουδάκη
Γραφιστικές Εφαρμογές: Ντόρα Πικιώνη
Γραμματειακή υποστήριξη: Λήδα Παπαματθαιάκη
Συντήρηση & Ανάρτηση έργων: Τμήμα Συντήρησης Μουσείου Μπενάκη
Τεχνική υποστήριξη - φωτισμοί: Μανώλης Μπλαζιάκης, Κυριάκος Κοσμίδης, Στέφανος Γιαγτζής
Επεξεργασία οπτικού υλικού: Άυλον Productions
Ψηφιακές Εκτυπώσεις: Νίκος Πασχαλίδης
Κατασκευές: Αντώνης & Μάνος Λιγνός
Χρωματισμοί: Δημήτρης Μουσάδης
Συντονισμός φύλαξης: Δημήτρης Δημητρίου, Στέλιος Μαργαρίτης, Παναγιώτης Παπασταύρου
Γραφείο Τύπου & Επικοινωνία: Ξανθοπούλου και Συνεργάτες, Νικολέττα Μέντη



Από 13/4 μέχρι 9/5. Εγκαίνια: 13/4, 8 μ.μ.
Ώρες λειτουργίας: Δευτ., Τετ., Παρ., Σάβ. 9 π.μ.-5 μ.μ. Πέμ. 9 π.μ.-12 μεσάν. Κυρ. 9 π.μ.-3 μ.μ.


Μουσείο Μπενάκη, Κεντρικό Κτήριο, Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα, 2103671000, www.benaki.gr